Przeczytaj artykuł
Zaburzenia jedzenia a studiowanie
Na zaburzeniach jedzenia ciąży dziś piętno chorób „współczesnej cywilizacji”, ukształtowanych przez wpływowe zachodnie media, wyznaczające standardy piękna docierające do coraz dalszych zakątków świata.
Jednak dane na temat nietypowych zachowań dotyczących odżywiania można znaleźć już w dokumentach sprzed wieków, zaś pierwsze z nich datuje się na okres średniowiecza. Współczesne zaburzenia odżywiania są jednak zjawiskiem odrębnym, zaś specjaliści od wielu lat toczą dyskusje na temat ich etiologii. Za sprzyjające zachorowaniu wymienia się czynniki biologiczne, psychologiczne, rodzinne oraz społeczne. Zaburzenia jedzenia są zjawiskiem coraz bardziej rozpowszechnionym, z którym może się zetknąć wiele studentek i studentów na dowolnym etapie swoich studiów. Przyjrzyjmy się najbardziej znanym zaburzeniom jedzenia.
Anoreksja (anorexia nervosa), czyli inaczej jadłowstręt psychiczny, jest zaburzeniem dotykającym coraz większą liczbę młodych dziewcząt i kobiet, choć zdarzają się również zachorowania wśród płci męskiej oraz osób starszych. Polega ona na restrykcyjnym ograniczaniu pokarmów stopniowo prowadzącym do znacznej utraty wagi, a w dłuższej perspektywie do wyniszczenia ciała. Anoreksja swój początek ma zazwyczaj w adolescencji, kiedy to przed młodym człowiekiem pojawiają się nowe wyzwania, związane ze zmianami w obszarze ciała oraz psychiki. Słowo „anoreksja” pochodzi od greckiego an – czyli brak, oraz orexis – apetyt. Nazwa sugeruje więc utratę apetytu jako najistotniejszy element zaburzenia, w rzeczywistości jest jednak inaczej. Osoba z anoreksją najczęściej odczuwa głód, jedynie w skrajnych przypadkach wyniszczony organizm po długim okresie ignorowania sygnałów głodu, przestaje je odbierać. Specjaliści zwracają uwagę, że to właśnie stan braku odczuwania głodu jest upragnionym celem osoby chorującej.
Bulimia nervosa jest zaburzeniem często współwystępującym z anoreksją. U około 50% pacjentów z anoreksją rozwijają się w pewnym momencie symptomy bulimiczne (choć może być też sytuacja odwrotna). Bulimia charakteryzuje się okresowymi napadami objadania i nadmiernym zaabsorbowaniem masą swojego ciała. Osoba chorująca na bulimię stosuje różne metody mające zapobiec przyrostowi masy ciała związanego z niekontrolowanym spożywaniem pokarmów (np. wymioty, środki przeczyszczające itp.), które z czasem mogą prowadzić do znacznego wyniszczenia organizmu. Podobnie jak w przypadku anoreksji, na bulimię chorują głównie kobiety, jednak w tym wypadku choroba zaczyna się zazwyczaj w późniejszym wieku.
Napadowe objadanie się (binge eating disorder) jest zaburzeniem powszechniejszym niż powyższe, mimo że wciąż często niedostrzeganym i pomijanym przez fachowców. Polega ono na powtarzających się epizodach przejadania się, które charakteryzują się poczuciem braku kontroli, często również obrzydzeniem do siebie, poczuciem winy i zakłopotania. Osoba taka często izoluje się od innych, by w ukryciu oddawać się epizodom objadania się.
W odróżnieniu od osób z bulimią, osoby te nie podejmują działań prowadzących do szybkiego pozbycia się spożytego pokarmu. Powyższe zachowania, poza tym, że wiążą się ze znacznymi kosztami emocjonalnymi, stanowią również duże ryzyko otyłości i chorób z nią związanych.
Wymienione przykłady zaburzeń odżywiania nie wyczerpują oczywiście tematu nieprawidłowości związanych z jedzeniem. Niewłaściwe wzorce odżywiania się mogą przyjmować również inne formy, powodując wiele cierpienia oraz konsekwencji somatycznych.
Zaburzenia jedzenia u studentów
Bycie studentem to bardzo intensywny okres w życiu młodej osoby, związany z wieloma nowymi doświadczeniami i wyzwaniami. Zdarza się, że na studia przychodzą osoby już wcześniej mające problem z odżywianiem, ale bywa również tak, że to właśnie wejście w nowe środowisko i zderzenie się z ilością uczelnianych obowiązków jest dla wielu młodych ludzi początkiem tych zaburzeń. Większa niezależność i wynikająca z niej zwiększona odpowiedzialność mogą wzmagać poczucie niepewności, a niekiedy również być przyczyną ogromnego stresu i nieumiejętności radzenia sobie z nim.
Rozwinięte zaburzenia jedzenia są nieodłączną częścią życia osób na nie chorujących. Problemy z odżywianiem są codziennością wielu studentek i studentów, prowadząc do trudności w funkcjonowaniu w wielu sytuacjach zarówno na studiach, jak i w życiu osobistym. Osoba znajdująca się w aktywnej fazie choroby właściwie całą swoją energię poświęca na objawy z nią związanie, dlatego w konsekwencji inne dziedziny życia, w tym studia, mogą zostać zepchnięte na dalszy plan. Dzieje się tak często mimo ogromnego wysiłku wkładanego w to, by pogodzić trudności z jedzeniem z codziennymi wyzwaniami.
Zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do znacznych problemów w koncentracji uwagi, przez co nauka jest nieefektywna, a czasami wręcz niemożliwa. Trudności te mogą się również pojawiać podczas pisania kolokwiów czy egzaminów, uniemożliwiając napisanie egzaminu w restrykcyjnie wyznaczonym czasie. Dodatkowo, “rytuały jedzeniowe”, z którymi boryka się wiele osób z anoreksją i bulimią mogą pochłaniać tak dużo czasu, że może go nie wystarczyć na wymagające obowiązki studenckie. Osoby z bulimią czy bulimiczną postacią anoreksji mogą spędzać wiele godzin na planowaniu posiłków, robieniu zakupów, a następnie na sesjach naprzemiennego objadania się, pozbywania pokarmu czy ćwiczeniach fizycznych.
Niełatwo wtedy zdążyć z bieżącym uczeniem się, pisaniem prac zaliczeniowych czy realizacją projektów. Towarzyszące znacznej grupie osób z tymi zaburzeniami depresja wraz z myślami samobójczymi, mogą prowadzić do częstych nieobecności czy okresowych pobytów w szpitalu, a czasami również do konieczności skorzystania z urlopu dziekańskiego.
Życie towarzyskie osób z zaburzeniami jedzenia również traci na jakości. Wiadomo jak ważnym elementem spotkań z kolegami i koleżankami jest wspólne jedzenie, czy to podczas “wyjścia na miasto”, spotkań w akademikach czy “na domówkach”. Momenty takie są dla osób z zaburzeniami odżywiania niezmiernie stresujące, często powodując unikanie tego typu spotkań, izolowanie się, co dodatkowo pogłębia je w zaburzeniach, obniżając poczucie własnej wartości.
Zdarza się jednak, paradoksalnie, że osoby z zaburzeniami odżywiania, najczęściej z anoreksją, osiągają bardzo dobre wyniki na studiach, mogą nawet wyróżniać się w nauce czy innych działalnościach, na przykład w kołach naukowych. Badania pokazują, że osoby z anoreksją to osoby bardzo często ambitne, które usilnie dążą do wyznaczonego celu. W większości jednak, z uwagi na wcześniej opisane czynniki, osoby z zaburzeniami jedzenia nie będą w stanie pokazać w pełni swojego potencjału.
Działy i biura ds. osób z niepełnosprawnościami funkcjonujące na uczelniach mogą pomóc studentkom i studentom zmagającym się z zaburzeniami jedzenia w adaptacji procesu studiowania do ich potrzeb, warto więc, by mieli oni świadomość, że mogą skorzystać z takiej formy wsparcia.
Bibliografia
Binge Eating Disorder: Causes, Symptoms, Signs & Treatment Help. Pobrane z:
https://www.eatingdisorderhope.com/information/binge-eating-disorder (dostęp online: 1.10.2020).
Jacobson, R. Eating Disorders and College. Pobrane z: https://childmind.org/article/eating-disorders-and-college/ (dostęp online: 5.10.2020).
Namysłowska I., Paszkiewicz E., Siewierska A., Gdy odchudzanie jest chorobą. Anoreksja i bulimia. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2000.
Mehler, P., Crews, C., Weiner, K., Bulimia: Medical Complications, “Journal of Women's Health”, 13(6), 2004.
Pilecki, M., Podstawy behawioralno-poznawczego rozumienia zaburzeń odżywiania się. [w]: B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999, s. 83-87.
Szurowska, B., Anoreksja w rodzinie, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.
Wolska, M., Cechy indywidualne pacjentów z zaburzeniami odżywiania się. [w]: B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999, s. 63-68.
O autorce
mgr Anna Kwaśniewska - doradczyni edukacyjna w Dziale ds. Osób Niepełnosprawnych UJ.
Podoba mi się
osób polubiło ten artykuł
