Jak znaleźć specjalistyczne wsparcie psychologiczne?

W życiu wielu osób, na różnych jego etapach, zdarzają się sytuacje, w których okazuje się, że skorzystanie z pomocy psychologa może okazać się bardzo pomocne, a niekiedy wręcz konieczne.

Zanim przejdziemy do punktu, jak znaleźć specjalistyczne wsparcie psychologiczne, warto wyjaśnić, jak je rozpoznać. W odróżnieniu od wsparcia, które może być aktywnością mniej formalną (np. w rodzinie, grupie przyjaciół, wśród współpracowników czy w społecznościach lokalnych), pomoc specjalistyczna świadczona jest przez psychologa, który posiada wiedzę o rozwoju i funkcjonowaniu człowieka, o istocie pomagania, o jej teoretycznych podstawach oraz praktyczne umiejętności w tym zakresie. Warto tu również podkreślić, że udzielanie specjalistycznego wsparcia psychologicznego powinno opierać się na zasadach wywodzących się z etyki zawodu psychologa, a które dotyczą: kompetencji i wiarygodności specjalisty, bezstronności, szacunku i równego traktowania klientów oraz zasady poufności. Okoliczności, w których psycholog może być jednak zwolniony z tajemnicy dotyczą zagrożenia życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób. Oprócz kompetencji zawodowych, ważne są również takie umiejętności i predyspozycje specjalisty, dzięki którym będzie mógł stworzyć komfortowe i bezpieczne warunki kontaktu, słuchając, rozumiejąc i akceptując emocje pacjenta, oraz co najważniejsze, dając nadzieję na wyjście z kryzysu.

Celem wsparcia psychologicznego jest dobro osoby wspomaganej poprzez obniżenie jej cierpienia, zmniejszenie stresu i opanowanie kryzysu na tyle, na ile jest to możliwe. Cele profesjonalnych interakcji między osobą wspomaganą i wspomagającą często określane są w formie kontraktu (w przypadku wsparcia psychologicznego nie jest to jednak regułą, w przeciwieństwie do kontraktu terapeutycznego w psychoterapii), tj. umowy, w oparciu o świadomą decyzję o podjęciu współpracy, dotyczącą warunków udzielania takiego wsparcia. Taka umowa może obejmować obustronne ustalenia odnośnie czasu, miejsca, częstotliwości, formy kontaktu (spotkania osobiste, telefoniczne, online), ewentualnie płatności, jeśli jest to pomoc świadczona w ramach prywatnej praktyki psychologa.

Żeby rozpocząć poszukiwanie specjalistycznego wsparcia psychologicznego, warto najpierw wiedzieć, kogo szukać, do kogo się udać. Mówiąc o specjalistycznym wsparciu psychologicznym zakładamy, że obszar poszukiwań zawężamy do specjalistów, którzy mają wiedzę teoretyczną i praktyczne umiejętności w tym zakresie, a więc do psychologów, którzy pracują w różnych obszarach dotyczących świadczenia pomocy i leczenia.

Psycholog to osoba, która ma tytuł magistra i jest absolwentem psychologii  na uczelni wyższej. Posiada on uprawnienia do przeprowadzania diagnozy psychologicznej przy użyciu testów psychologicznych, może pracować również jako psychoterapeuta pod warunkiem, że ukończył lub jest w trakcie szkolenia psychoterapeutycznego. Warto tutaj dodać, że tytułem psychologa klinicznego może posługiwać się osoba, która ukończyła 4-letnie podyplomowe szkolenie w zakresie specjalizacji klinicznej i zdała egzamin państwowy. Psychologiem klinicznym nie jest osoba, która w trakcie studiów magisterskich ukończyła kurs lub ich zestaw pt. „specjalizacja kliniczna”, i w takiej sytuacji posługiwanie się tym tytułem jest nieuprawnione i wprowadzające w błąd. Psychologowie świadczący pomoc w zakresie wsparcia psychologicznego pracują w różnych miejscach w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia lub opieki prywatnej (płatnej), np: w poradniach zdrowia psychicznego, przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej, ośrodkach interwencji kryzysowej, zespołach leczenia środowiskowego, środowiskowych domach samopomocy, gabinetach praktyki prywatnej, pełnią również dyżury w telefonach zaufania. Kompetentny psycholog będzie potrafił odwoływać się do zaplecza swojej wiedzy i praktyki, aby lepiej rozumieć, czego doświadcza osoba w kryzysie, oraz starać się dobierać najbardziej adekwatne do sytuacji sposoby komunikacji i pomocy. Jednym z miejsc przy Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie studenci oraz doktoranci mogą skorzystać z pomocy psychologicznej jest Studencki Ośrodek Wsparcia i Adaptacji. Pomoc świadczona jest nieodpłatnie w ramach paradygmatu interwencji kryzysowej, gdzie celem jest rozeznanie się w aktualnej sytuacji osoby, przyczynach i/lub okolicznościach zgłaszanych trudności/ kryzysu, uporządkowanie tych informacji, ustalenie planu działania i obszaru, którego ma ta pomoc dotyczyć, wsparcie emocjonalne i informacyjne, towarzyszenie w procesie realizacji tych kroków.

W sytuacjach wyjątkowych – jak np. w pandemii – w związku z ograniczeniem lub brakiem możliwości osobistych spotkań, udzielanie wsparcia psychologicznego odbywa się głównie drogą telefoniczną lub online, co koresponduje z przekonaniem o istocie wsparcia, że bez względu na formę, taka pomoc powinna być nieprzerwanie świadczona i w jak najwyższym stopniu dostępna.

Bibliografia

Cierpiałkowska, L., Sęk H., Psychologia kliniczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2018. 
Okun, B. F., Skuteczna pomoc psychologiczna, Wyd. Instytutu Psychologii Zdrowia, PTP, Warszawa 2002.
Brzeziński, J., Toeplitz–Wiśniewska M. (red.), Etyczne dylematy psychologii, Wyd. Fundacji Humaniora, Poznań 2000.

O autorce 

mgr Monika Mazur - specjalistka psycholog kliniczny, psychoterapeutka, absolwentka psychologii Wydziału Filozoficznego UJ. Posiada wieloletnie doświadczenie pracy w Szpitalu Klinicznym im. dr Józefa Babińskiego w Krakowie, aktualnie pracuje w Studenckim Ośrodku Wsparcia i  Adaptacji UJ oraz w Poradni Zdrowia Psychicznego.