Jak zabrać się do nauki na studiach?

Jesteś na pierwszym roku studiów, zbliża się pierwsza sesja, materiału dużo, czasu mało. Stres i niepokój zaczyna Cię atakować, bo przecież zależy Ci na zdaniu egzaminów i pokonaniu tej pierwszej ważnej bariery, która pozwoli Ci dalej studiować.

Jedyne, co musisz zrobić, to uczynić swój mózg sprzymierzeńcem. Czyli zadbać o niego, żeby Ci służył nie tylko do zdobywania wiedzy, ale w ogóle w życiu.

Ustal zasady

Nie ma uniwersalnej zasady dla każdego, która pozwala osiągnąć sukces w nauce. Ludzie różnią się między sobą cechami temperamentu, sposobami radzenia sobie ze stresem, czy zasobami pamięci.

Gdy jesteś wypoczęty, przewietrzony, dobrze odżywiony, Twoja głowa pracuje efektywniej. Bez tego wszelkie techniki zapamiętywania nie pomogą. Te trzy zasady są fundamentem, o który trzeba zadbać w pierwszej kolejności. 

Zadawaj sobie pytania

Następnym krokiem jest ustalenie kilku indywidualnych cech pozwalających na ocenę swoich optymalnych możliwości nauki. Kiedy zaczynasz trening sportowy trener zawsze ocenia twoją pozycję wyjściową, sprawdza w czym jesteś dobry, a nad czym musisz popracować. To samo trzeba zrobić oceniając swoje możliwości. Zadaj sobie następujące pytania i odpowiedz na nie uczciwie i szczerze. Odpowiedzi posłużą ci do zaplanowania pracy.

O jakiej porze doby jestem najbardziej skoncentrowany/na? Kiedy pracuję bez wysiłku i najlepiej przyswajam wiedzę? Co najczęściej mnie rozprasza? Co mi sprzyja, kiedy się uczę? Czy wolę uczyć się sam/sama, czy z kimś? Czy szybciej uczę się słuchając wykładów czy robiąc swoje kolorowe notatki? Czy wolę powtarzać na głos czytany tekst? Czy uczę się w ruchu np. chodząc? Co mnie relaksuje? Czy w trakcie nauki lubię słuchać muzyki, czy wolę ciszę?

Planuj

Po udzieleniu odpowiedzi na pytania pozostaje zaplanowanie nauki. Aby dobrze stworzyć plan działania musisz wiedzieć, co jest twoim celem i trzymać się go. Jeśli masz do zaliczenia najważniejszy i zapewne najtrudniejszy egzamin w tej sesji, to jemu musisz poświęcić najwięcej uwagi i zaplanować, kiedy najlepiej się do tego zabrać. Zaczynanie od najprostszych zadań to nasza ludzka strategia unikania spraw trudnych. To powszechny błąd, bo sprawy najtrudniejsze zatruwają nam myśli i utrudniają skupienie. Lubimy robić rzeczy, które nam wychodzą. Dlatego najczęściej zaczynasz naukę od tych prostych, najłatwiejszych zadań. Być może kierujesz się myślą - zrobię to szybko i będzie z głowy. Jeśli to proste, zrób to na końcu, bo nawet jeśli będziesz zmęczony/a to i tak się uda. Kiedy planujesz, podziel zadania na kawałki. Dla mózgu informacja „naucz się prawa karnego” to jak dla dziecka hasło „bądź grzeczny” – zbyt ogólne i przerażające. Podziel słonia na kawałki, wtedy będzie zjadliwy. Duże cele należy podzielić na małe działania i rozpisać je w konkretne dni i godziny. Planuj uwzględniając przerwy na odpoczynek, sen, jedzenie. Napisz plan i staraj się go trzymać, ale nie przywiązuj się do niego za bardzo. Nie na wszystko masz wpływ. Nie rób sobie wyrzutów, jeśli coś nie pójdzie zgodnie z planem. Oceń sytuację: coś cię rozproszyło? Nie udało się nauczyć materiału, bo okazało się, że nie masz notatek albo odpowiedniego podręcznika? Plan zawsze można modyfikować i dostosować do swoich potrzeb. Nie kieruj się tym, że innym idzie szybciej. Nie porównuj się. Jesteś wyjątkowy/a i masz swój rytm, skup się na sobie i na tym, na co masz wpływ.

Działaj po swojemu

A teraz mały poradnik przydatny przy zasiadaniu do nauki:

• Mózg lubi rytuały, ale nie znosi nudy i monotonii. Paradoks? Otóż chodzi o to, że czujemy się bezpiecznie w pewnych ramach, czynnościach, przewidywalności zdarzeń, ale potrzebujemy również wyzwań. Ucz się na różne sposoby w różnych miejscach. Nie marnuj czasu na długie monotonne maratony nauki zapijane kawą albo energetykami. Amerykańscy naukowcy potwierdzają, że efekt takich praktyk jest krótkotrwały i szkodliwy.
• Dostosuj miejsce nauki do twoich potrzeb – zorganizuj otoczenie w taki sposób, aby cię wspierało, wyłącz powiadomienia na telefonie. Możesz wesprzeć się aplikacjami telefonicznymi, które nagradzają Cię tym, że jeśli przez kilka godzin nie dotykasz telefonu, to w aplikacji np. rośnie drzewo, potem las¹ (wystarczy wpisać w przeglądarce „aplikacje oduzależniające od telefonu”). Asertywnie poproś domowników lub współlokatorów o nieprzeszkadzanie Ci, kiedy się uczysz.
• Stosuj różne techniki uczenia – mnemotechniki, mapy myśli, tabele, zakreślacze nagrania, fiszki – wszystko, co na Ciebie działa.
• Nie jesteś samotną wyspą. Ucz się z kimś. Poproś o przepytanie, umów się na swobodną dyskusje wokół tematu albo zwykłą pogawędkę.
• Rób przerwy i odpoczywaj, lepiej przespać się niż na siłę uczyć się kilka czy kilkanaście godzin w nadziei, że coś zostanie w głowie – nie zostanie: zmęczona głowa ma trudności z koncentracją, wyspana szybciej znajdzie ślad pamięciowy albo sama coś wymyśli na podstawie wiedzy, którą już ma.
• Nie zamartwiaj się na zapas – naucz się technik relaksacji, wizualizacji, znajdź czas na kurs mindfullnes lub skorzystaj z aplikacji na telefonie do nauki oddychania, słuchaj muzyki. Twoja prawa półkula mózgu odwdzięczy się kreatywnym myśleniem i większą wyobraźnią.

Mózg jest trochę jak mięsień, trzeba go wytrenować. Zapewne będą momenty zwątpienia i kryzysy. Jeśli czujesz, że starasz się ze wszystkich sił i stosujesz opisane techniki, a jednak nie możesz osiągnąć zamierzonych celów, czujesz niepokój i przygnębienie, sięgnij po pomoc specjalistów. To nie wyraz słabości, tylko dojrzałości i chęci zadbania o siebie.

Przypisy

¹ Mowa o aplikacji Forest (przyp. red.).

Bibliografia:

Alloway T. P; Trening umysłu dla bystrzaków, Gliwice 2013.

Greenberg M.; Mózg odporny na stres, Poznań 2019.

Minge N, Minge K; Jak uczyć się szybciej i skuteczniej, Warszawa 2017.

O autorce

mgr Jagna Kazienko – psycholog, psychoterapeutka. Absolwentka psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończyła całościowe szkolenie podyplomowe organizowane przez Katedrę Psychiatrii CMUJ przygotowujące do ubiegania się o certyfikat psychoterapeuty (obecnie w trakcie certyfikacji). Jest certyfikowaną terapeutką środowiskową. Ukończyłam kurs I stopnia Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach.

Doświadczenie zawodowe zdobywała pracując w Krakowskim Instytucie Psychoterapii, Ośrodku Poradnictwa i Terapii Rodzin Fundacji „Dom Terapii”, Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Bochni, oddziale dziennym PZP Pro-Psyche, oraz prowadząc własną praktykę w gabinecie. Obecnie kierowniczka Studenckiego Ośrodka Wsparcia i Adaptacji SOWA.