Przeczytaj artykuł
Jak rozpoznać depresję u siebie lub u najbliższych?
Kiedy mamy gorszy dzień, doświadczamy smutku, rozczarowania czy zmęczenia natłokiem obowiązków często mówimy: „Chyba mam depresję”. Takie stwierdzenie ma dobitnie oddać poczucie rezygnacji wynikające z naszego okresowo gorszego samopoczucia, ale nie ma wiele wspólnego z istotą depresji. O tymczasowym znużeniu najczęściej zapominamy już po dobrze przespanej nocy, sukcesie odniesionym na uczelni lub w pracy, czy przyjemnym spotkaniu ze znajomymi.
Faktyczny stan depresji to zaburzenie psychiczne, które w bardziej zasadniczy sposób niż chwilowy stan apatii zmienia funkcjonowanie jednostki. Depresja jest diagnozowana przez lekarza rodzinnego lub lekarza psychiatrę i wymaga leczenia farmakologicznego i/lub psychoterapii. Depresji może doświadczyć każdy z nas, także dzieci, nastolatkowie czy osoby starsze. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że na świecie z depresją mierzy się ok. 350 milionów osób (WHO 2012). W Polsce 3 na 100 osób w wieku 18 - 64 lat w ciągu dotychczasowego życia doświadczyło przynajmniej jednego epizodu depresji (Moskalewicz i in., 2012).
Depresja przejawia się w wielu aspektach codziennego funkcjonowania jednostki: jej nastroju, poziomie motywacji, funkcjonowaniu poznawczym i fizycznym. Wskazówką pozwalającą ustalić, czy zaniżone samopoczucie to nadal zwykła reakcja na wyzwania codzienności czy może już stan, któremu należy się przyjrzeć wraz z profesjonalistą, jest czas jego utrzymywania się.
Jeśli przez okres dłuższy niż dwa tygodnie obserwujemy u siebie lub osób nam bliskich:
- obniżony nastrój objawiający się przygnębieniem lub drażliwością trwającymi przez większość dnia,
- utratę zainteresowania i spadek zdolności odczuwania przyjemności z działań, które dotychczas przynosiły zadowolenie
- oraz obniżenie poziomu energii prowadzące do stanu męczliwości i spadku aktywności,
warto zastanowić się nad skonsultowaniem tej sytuacji z lekarzem rodzinnym lub psychiatrą. Inne doświadczenia, które mogą świadczyć o depresji to powtarzające się problemy z zasypianiem lub wczesne budzenie się, osłabienie zdolności zapamiętywania i koncentracji, negatywny obraz własnej osoby, poczucie bezwartościowości i pesymistyczna wizja przyszłości, poczucie winy, utrata apetytu czy myśli samobójcze (WHO 2019).
Doświadczenie depresji nie jest takie samo u wszystkich osób, u których został zdiagnozowany epizod depresyjny. Zgodnie z wykorzystywaną przez lekarzy Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10, depresję różnicuje się na depresję łagodną, umiarkowaną lub ciężką, biorąc pod uwagę liczbę występujących objawów oraz ich wpływ na codzienne funkcjonowanie jednostki. Zróżnicowane są także przyczyny rozwoju zaburzeń depresyjnych i sposoby ich leczenia. Przyczyn rozwoju depresji upatruje się w współdziałaniu trzech grup czynników, w tym psychicznych, biologicznych i społecznych.
Pomimo częstego występowania zaburzeń depresji w populacji i rosnącej liczby oddziaływań edukacyjnych w obszarze zdrowia psychicznego, doświadczanie depresji nadal bywa spostrzegane jako wstydliwe, a objawy ukrywane przed otoczeniem. W związku z błędnymi przekonaniami nt. depresji i obawami przed mówieniem o doświadczanych trudnościach, wiele osób może mieć problem z uświadomieniem sobie istoty swojego przedłużającego się złego samopoczucia i tym samym uzyskaniem profesjonalnej pomocy. Pomocna w poradzeniu sobie z tymi przeszkodami, może być lektura świadectw osób z depresją (np. Mój Czarny Pies - Depresja Matthew Johnstone’a (2010), Wydawnictwo Media Rodzina; Twarze depresji Anny Morawskiej (2015), Wydawnictwo Świat Książki) oraz samoobserwacja własnych przeżyć, uważność otoczenia na utrzymujące się zmiany w funkcjonowaniu bliskiej osoby. Szczera i spokojna rozmowa z zaufaną osobą na temat doświadczanych/ zaobserwowanych zmian i obaw z nimi związanymi, a także gotowość do przyjęcia/udzielenia pomocy w znalezieniu profesjonalnego wsparcia, jest często dobrym początkiem powrotu do równowagi.
Bibliografia
Moskalewicz Jacek, Kiejna Andrzej, Wojtyniak Bogdan (red.), Kondycja psychiczna mieszkańców Polski. Raport z badań „Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostęp do psychiatrycznej opieki zdrowotnej – EZOP Polska”. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii 2012.
Seligman Martin, Walker Elaine, Rosenhan David, Psychopatologia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań, 2003.
World Health Organization, A global Public health Concern. WHO Department of Mental Health and Substance Abuse, 2012.
World Health Organization, The ICD-10. Classification of Mental and Behavioural Disorders. Clinical descriptions and diagnostic guidelines, 2019.
O autorce
dr Anna Prokop-Dorner - socjolożka i psycholożka; adiunktka w Zakładzie Socjologii Medycyny UJ CM. Jej zainteresowania badawcze obejmują społeczny kontekst zdrowia psychicznego, strategie radzenie sobie z piętnem choroby psychicznej, kulturowe uwarunkowania przekonań i zachowań zdrowotnych oraz jakościową metodologię badań społecznych.
Podoba mi się
osób polubiło ten artykuł
