Jak przygotować dobry biznesplan?

Artykuł ten przeznaczony jest dla osób, które mają pomysł na biznes i chcą odpowiednio zaplanować działania zmierzające do jego realizacji.

Odbiorcami mogą być również początkujący przedsiębiorcy planujący wdrożyć na rynek nowy produkt albo usługę, a także osoby poszukujące źródeł finansowania dla prowadzonej lub planowanej działalności gospodarczej. W każdym z tych przypadków konieczne będzie opracowanie biznesplanu wspomagającego rozwój przedsiębiorstwa na rynku.

W artykule omówione zostały podstawowe pojęcia, reguły i cele tworzenia biznesplanu. Przedstawione zostały elementy standardowych biznesplanów oraz kryteria ich poprawności.

Pojęcie, funkcje i cele biznesplanu

Im więcej jest uwarunkowań i czynników zwiększających niepewność podmiotów działających w gospodarce rynkowej, tym większa jest rola planowania. Właściwe ukierunkowanie działań przedsiębiorstwa zależy od dobrze sporządzonego planu, w którym cele i sposoby ich realizacji są określone na podstawie gruntownej analizy rynku, otoczenia firmy, branży, klientów, itd.

Biznesplan (ang. business plan) służy urzeczywistnieniu pomysłów przedsiębiorcy, pozwala na ograniczenie niepewności działania i zmniejsza ryzyko podejmowania błędnych decyzji.¹ Według Szukalskiego biznesplan jest zestawem dokumentów, w których na podstawie danych historycznych (w przypadku podmiotów już istniejących) oraz oceny sytuacji strategicznej przedsiębiorstwa zawarta jest projekcja jego celów i sposobów ich osiągania przy uwzględnieniu wszystkich istniejących uwarunkowań natury: finansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej, kadrowej i technologicznej.²

Plan biznesowy powinien przynieść odpowiedzi na pytania o to, co i kiedy przedsiębiorstwo chce osiągnąć, jak chce tego dokonać i kto ma to zrobić oraz jakie będą źródła i sposoby finansowania danego przedsięwzięcia.³

Biznesplan jest narzędziem planowania i podejmowania decyzji zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, np. przez kadrę kierowniczą czy właścicieli, jak i przez podmioty zewnętrzne, takie jak banki, fundusze inwestycyjne czy partnerzy biznesowi. Zestawienie funkcji i przykładowych celów biznesplanów przedstawiono poniżej.

Przykładowe cele biznesplanu

Elementy biznesplanu

Nie ma jednego standardu budowy planów biznesowych. Struktura biznesplanu zależy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa, w tym fazy życia (organizacji, produktu, procesu) oraz od celu sporządzenia biznesplanu.

Niekiedy twórcy biznesplanów zobowiązani są do ścisłego przestrzegania wymogów formalnych i merytorycznych, ustalonych przez instytucje będące odbiorcami tego rodzaju dokumentów, np. agencji przyznających dofinansowanie z funduszy strukturalnych, urzędów pracy, itd.

W przypadku opracowania biznesplanu, w którym tego typu rygor formalny nie jest obowiązujący, należy stosować ogólne zasady budowy planów biznesowych. Do standardowych elementów biznesplanu należą:

1. Streszczenie biznesplanu
2. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa
3. Model biznesowy
4. Plan strategiczny
5. Plany dziedzinowe (marketingowy, techniczny, operacyjny)
6. Plan finansowy
7. Wnioski i podsumowanie

Jednym z elementów powyższej listy, któremu warto poświęcić szczególną uwagę jest streszczenie biznesplanu. Wielu inwestorów przyznaje, że jest to główny wyznacznik ich dalszego zainteresowania pomysłem przedstawionym w biznesplanie. Ann Winbland, przedstawicielka firmy Venture Capital twierdzi: Dobre streszczenie mówi mi, dlaczego jest to interesujące przedsięwzięcie. Szukam wszelkich jasnych stwierdzeń dotyczących długofalowej misji, przedstawienia osób, informacji na temat technologii i dopasowania do rynku.⁴

Elementem biznesplanu, pozwalającym na prawidłową konceptualizację pomysłu biznesowego oraz ocenę jego spójności, jest model biznesowy. Uznaną metodą opracowania modelu biznesowego jest szablon Business Model Canvas, którego autorami są A. Osterwalder i Y. Pigneur.⁵

Opracowanie planów szczegółowych powinno być poprzedzone badaniami rynku (np. opinii konsumentów), wykonaniem analiz finansowych (bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych) oraz analizy mikro- i makro otoczenia przedsiębiorstwa, z wykorzystaniem metod, takich jak SWOT, 5 sił Portera, macierz BCG, itp. W każdym z planów szczegółowych powinny być oszacowane koszty realizacji zadań, a ich podsumowanie – uwzględnione w planie finansowym. Ta część przygotowania biznesplanu wymaga specjalistycznej wiedzy, którą jednak nawet początkujący przedsiębiorca, nieposiadający kierunkowego wykształcenia może pozyskać, korzystając z odpowiednich źródeł. Istnieje również możliwość zlecenia opracowania poszczególnych części biznesplanu zewnętrznym podmiotom, np. księgowemu, który opracuje części dotyczące finansów.

Kryteria poprawności biznesplanu

Biznesplan powinien, dzięki rzetelności opracowania, wzbudzać zaufanie do wykonawcy odpowiedzialnego za jego realizację. Dlatego istotna jest ewaluacja planu biznesowego, pod kątem zgodności z podstawowymi kryteriami jego poprawności. Według S. M. Szukalskiego warunkami poprawności biznesplanu są:

• budowanie planu zgodnie z przyjętymi normami oraz wymaganymi standardami,
• precyzyjne zdefiniowanie celów i środków ich realizacji,
• wewnętrzna zgodność biznesplanu, tj. brak sprzeczności pomiędzy założeniami planów szczegółowych,
• operatywność, czyli prostota, komunikatywność, przejrzystość i zrozumiałość założeń, umożliwiających wdrożenie biznesplanu,
• realność (wykonalność) planu, oznaczająca realistyczną ocenę planowanych przedsięwzięć,
• ograniczona szczegółowość, związana z założonym horyzontem czasowym (szczegółowość planu maleje wraz z wydłużaniem się horyzontu czasowego planowania)
• kompletność – wyczerpujący opis przedsięwzięcia i czynników determinujących jego wykonanie,
• wielowariantowość, polegająca na przygotowaniu planu w kilku wariantach (prawdopodobnym, pesymistycznym i optymistycznym),
• wiarygodność, którą można osiągnąć opracowując biznesplan z wykorzystaniem odpowiednich źródeł i prowadząc rzetelne analizy.⁶

Przygotowanie biznesplanu wymaga odpowiednich kompetencji, jest to również proces czasochłonny, pracochłonny i kosztowny, jednak jego prawidłowe opracowanie może przynieść oczekiwane efekty, w postaci pozyskania partnera biznesowego, inwestora lub weryfikacji pomysłu biznesowego. Prawdziwą wartością biznesplanu są decyzje, do jakich on prowadzi.

Przypisy

¹A. Tokarski M. Tokarski, J. Wójcik, Biznesplan w praktyce, CeDeWu, Warszawa, 2014, s. 7-8.

²S. M. Szukalski, Procedury budowy planów biznesowych i ocena wiarygodności planów, Difin, Warszawa, 2016, s. 20.

³J. Michalak, W. Kozłowski, Przewodnik krok po kroku, czyli jak przygotować dobry biznesplan, UWM w Olsztynie, Olsztyn, 2010, s. 6-7.

⁴Sukces Plan 2002. Konkurs przedsiębiorczości. Podręcznik dla uczestników konkursu, Fundacja „Sukces plan”, Warszawa 2002, s. 31.

⁵A. Osterwalder, Y. Pigneur, Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera, Helion, Gliwice 2012.

⁶S. M. Szukalski, Op. Cit. s. 33-35.

Bibliografia

Michalak J., Kozłowski W., Przewodnik krok po kroku, czyli jak przygotować dobry biznesplan, UWM w Olsztynie, Olsztyn, 2010

Osterwalder A., Pigneur Y., Tworzenie modeli biznesowych. Podręcznik wizjonera, Helion, Gliwice 2012.

Sukces Plan 2002. Konkurs przedsiębiorczości. Podręcznik dla uczestników konkursu, Fundacja „Sukces plan”, Warszawa 2002,

Szukalski S. M., Procedury budowy planów biznesowych i ocena wiarygodności planów, Difin, Warszawa, 2016

Tokarski A., Tokarski M., Wójcik J., Biznesplan w praktyce, CeDeWu, Warszawa, 2014

O autorce

Aneta Lipińska jest doktorem nauk humanistycznych w dyscyplinie nauk o zarządzaniu, pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Instytucie Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Główne obszary jej zainteresowań naukowo-badawczych to działalność i ekosystem startupów, e-biznes, media społecznościowe oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego. Działalność naukowa, dydaktyczna i organizacyjna na Uniwersytecie Jagiellońskim, dzielenie się wiedzą, jak również zdobywanie nowych kompetencji są dla niej możliwością łączenia pasji i pracy zawodowej.