Przeczytaj artykuł
Jak przetrwać studia w czasie pandemii?
Po drugiej stronie monitora - zdalne zajęcia z perspektywy wykładowcy. Pandemia Covid-19 znacząco wpłynęła na organizację działalności naukowej i dydaktycznej szkół wyższych na całym świecie. Zamknięcie uniwersytetów w marcu 2020 roku oraz utrzymujące się ograniczenia wynikające z sytuacji epidemicznej, takie jak konieczność pozostania przez pewien czas w domowej izolacji, czy przejście na zdalne formy nauczania stały się ogromnym wyzwaniem dla wszystkich członków społeczności akademickiej1 .
W wyniku zmian wywołanych pandemią wielu studentów i wykładowców zmaga się z narastającymi problemami osobistymi, zawodowymi oraz socjalnymi.
Celem artykułu jest przedstawienie wybranych problemów zdalnego nauczania na poziomie akademickim w sytuacji pandemii Covid-19 z perspektywy wykładowcy. Rezultatem może być lepsze porozumienie między kadrą dydaktyczną a studentami. Artykuł opracowano na podstawie analizy literatury przedmiotu oraz wyników obserwacji uczestniczącej, a także raportu z badań przeprowadzonych przez Biuro Doskonalenia Kompetencji UJ, w których nauczyciele akademiccy i studenci oceniali różne aspekty zdalnego nauczania prowadzonego na Uniwersytecie Jagiellońskim w czasie pandemii2.
Wspomniane badania wykazały różnice pomiędzy studentami a wykładowcami UJ w ogólnej ocenie wdrożenia zdalnego nauczania (rys. 1).
Nauczyciele akademiccy wskazali na zdecydowanie większy nakład pracy podczas zdalnego nauczania, w porównaniu z zajęciami tradycyjnymi (średnia wskazań wśród wykładowców wyniosła 4,8 w 5-stopniowej skali). Najwięcej czasu, oprócz prowadzenia zajęć, pochłaniało: przygotowanie materiałów, sprawdzanie prac domowych, projektowanie zadań i zajęć zdalnych, organizacja zaliczeń, a także konsultacje indywidualne, nauka obsługi narzędzi pracy zdalnej oraz sprawozdawanie z zajęć zdalnych przełożonym3. Innymi problemami, jakie pojawiały się podczas realizacji zajęć zdalnych, na które wskazywali zarówno wykładowcy, jak i studenci, były m.in.: brak możliwości prowadzenia zajęć praktycznych, trudności w nawiązaniu interakcji z uczestnikami zajęć oraz utrzymaniu koncentracji na zajęciach4.
Technologie i narzędzia wykorzystywane do pracy zdalnej w czasach przed pandemią okazały się niewystarczające do prowadzenia zajęć dydaktycznych online z dużą ilością uczestników i koniecznością realizacji wielu zadań wykraczających poza funkcje wideokonferencji. Twórcy programów, portali i aplikacji musieli szybko zareagować na zwiększone potrzeby użytkowników, ulepszając dotychczasowe i wprowadzając nowe funkcjonalności sprzyjające zwiększeniu efektywności i lepszemu samopoczuciu uczestników spotkań i zajęć prowadzonych online. Przykładem takich działań, opartych na wieloletnich badaniach naukowych nad cyfrową komunikacją i zachowaniami w przestrzeni wirtualnej oraz wykorzystaniu sztucznej inteligencji jest wprowadzenie w aplikacji MS Teams opcji nazwanej „Modułem Razem” („Together Mode”)5. Umożliwia ona podgląd uczestników spotkania tak, jakby znajdywali się oni w jednym pomieszczeniu, np. na sali wykładowej (rys. 2). Takie rozwiązanie wydaje się zdecydowanie lepsze z punktu widzenia wykładowcy niż dostępna dotychczas opcja widoku na ekranie bezosobowych ikon z inicjałami uczestników spotkania.
Optymalne wykorzystanie narzędzi do prowadzenia zajęć zdalnych wiąże się z koniecznością ich gruntownego poznania oraz ciągłej aktualizacji wiedzy na ich temat. Na uczelniach, w tym na Uniwersytecie Jagiellońskim, prowadzone są dostępne zarówno dla wykładowców, jak i dla studentów szkolenia z zakresu obsługi platform i aplikacji wykorzystywanych podczas realizacji zajęć zdalnych. Warto uznać udział w tego rodzaju szkoleniach nie tylko jako konieczność, ale i możliwość nabywania i poszerzania własnych kompetencji w zakresie technologii, która jest i pozostanie nieodłącznym elementem edukacji i pracy zawodowej.
W sytuacji ograniczeń spowodowanych pandemią Covid-19, które zmieniły m.in. organizację zajęć akademickich, ważniejsze od nabytych kompetencji cyfrowych wydają się jednak kompetencje interpersonalne. Dzięki wzajemnemu porozumieniu wykładowców i studentów możliwe jest osiągnięcie równowagi w zakresie komunikacji i przekazywanej wiedzy.
Przypisy
1C. Rapanta, L. Botturi, P. Goodyear, L. Guàrdia, & M. Koole, (2020). Online University Teaching During and After the Covid-19 Crisis: Refocusing Teacher Presence and Learning Activity. Postdigital Science and Education, s. 1.
2Badanie Nauczycieli Akademickich: Ewaluacja Zdalnego Nauczania, Barometr Satysfakcji Studenckiej (moduł: zdalne nauczanie), Raport 2019-2020, Biuro Doskonalenia Kompetencji UJ, https://jakosc.uj.edu.pl/raport-zn-2020-pelny [dostęp: 20.09.2020]
3Ibidem
4 Badanie Nauczycieli Akademickich: Ewaluacja Zdalnego Nauczania, Barometr Satysfakcji Studenckiej (moduł: zdalne nauczanie), Raport 2019-2020, Biuro Doskonalenia Kompetencji UJ, https://jakosc.uj.edu.pl/raport-zn-2020-pelny, [dostęp: 20.09.2020]
5S. Ray (2020), Video fatigue and a late-night host with no audience inspire a new way to help people feel together, remotely, Microsoft/Innovation Stories, https://news.microsoft.com/innovation-stories/microsoft-teams-together-mode/, [dostęp: 25.09.2020]
Bibliografia
Badanie Nauczycieli Akademickich: Ewaluacja Zdalnego Nauczania, Raport 2019-2020, Biuro Doskonalenia Kompetencji UJ, https://jakosc.uj.edu.pl/raport-zn-2020-pelny [dostęp: 20.09.2020]
Barometr Satysfakcji Studenckiej (moduł: zdalne nauczanie), Raport 2019-2020, Biuro Doskonalenia Kompetencji UJ, https://jakosc.uj.edu.pl/raport-zn-2020-pelny [dostęp: 20.09.2020]
Microsoft 365, Together Mode in Microsoft Teams, https://www.youtube.com/watch?v=MGsNmYKgeTA&ab_channel=Microsoft365
Rapanta, C., Botturi, L., Goodyear, P., Guàrdia, L., & Koole, M. (2020). Online University Teaching During and After the Covid-19 Crisis: Refocusing Teacher Presence and Learning Activity. Postdigital Science and Education, 1- 23. https://doi.org/10.1007/s42438-020-00155-y
Ray S. (2020), Video fatigue and a late-night host with no audience inspire a new way to help people feel together, remotely, Microsoft/Innovation Stories, https://news.microsoft.com/innovation-stories/microsoft-teams-together-mode/, [dostęp: 25.09.2020]
O autorce
dr Aneta Lipińska jest doktorem nauk humanistycznych w dyscyplinie nauk o zarządzaniu, pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Instytucie Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Główne obszary jej zainteresowań naukowo-badawczych to działalność i ekosystem startupów, e-biznes, media społecznościowe oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego. Działalność naukowa, dydaktyczna i organizacyjna na Uniwersytecie Jagiellońskim, dzielenie się wiedzą, jak również zdobywanie nowych kompetencji są dla niej możliwością łączenia pasji i pracy zawodowej.
