Budowanie relacji

Ludzie są istotami społecznymi, o czym już dawno temu pisał Arystoteles. Relacje między ludźmi są źródłem zarówno największego szczęścia, jak i rozpaczy, a także tematem większości piosenek, książek czy filmów.

Tymczasem budowanie relacji stało się przedmiotem większego zainteresowania dopiero pod koniec lat 80., kiedy to w czasopiśmie “Science” opublikowano badania dotyczące izolacji społecznej jako czynnika ryzyka przedwczesnej śmierci (House, 1988). Z raportu specjalnej komisji rządowej wynika, że aż 9 mln Brytyjczyków jest samotnych, dlatego w 2018 roku, w Wielkiej Brytanii powstało Ministerstwo Samotności (Kossobudzka, 2018). Wpływ relacji na nasze zdrowie i samopoczucie potwierdzają badania naukowe, m.in. wyniki Diagnozy Społecznej (Czapiński i Panek, 2007), z której wynika, że na dobrostan Polaków wpływają takie czynniki jak: małżeństwo i przyjaciele, przy czym przyjaciele najbardziej wpływają na łagodzenie stresu, a małżeństwo jako jedną z głównych wartości wskazało 56% osób pozostających w związku małżeńskim.

Większość naszych zachowań i tego, co jest dla nas ważne dotyczy rodziny, kolegów ze studiów, sąsiadów lub znajomych z pracy. O powstaniu bliższych relacji jak przyjaźń czy miłość decyduje wzajemna atrakcyjność lub po prostu fakt, że ludzie się lubią. Sprzyjającym czynnikiem jest bliskość i częstotliwość relacji: to samo miejsce pracy czy nauki lub wspólni znajomi. Sympatię budzą ludzie podobni do nas, a także te osoby, dzięki którym czujemy się wzmocnieni. Stąd często podczas terapii partnerzy zachęcani są do wzajemnego doceniania siebie. Nieco inaczej wygląda to w relacjach społecznych, takich jak przyjaźnie wczesnostudenckie, w których czynnikiem zbliżającym jest angażowanie się we wzajemne potrzeby.

Oznacza to, że jeśli A jest w dobrym humorze i spotyka B to jest dosyć prawdopodobne, że A polubi B. Stąd ważne jest miejsce, czas, temperatura pomieszczenia, estetyka miejsca. Pewnie dlatego tak wiele przyjaźni i miłości rodzi się podczas wakacji, na wspólnych imprezach lub koncertach. Osobnym czynnikiem, który wpływa na wzajemne relacje jest samoujawnianie, co oznacza dynamiczny proces podczas którego ludzie decydują się na stopniowe odkrywanie siebie, swoich pogladów, uczuć, doświadczeń, poglądów. Ludzie zaczynają ujawniać siebie w miarę jak rośnie zaufanie i pojawia się przekonanie, że druga osoba nie wykorzysta tych informacji przeciwko nim lub by zyskać nad nimi przewagę. Nieodłączną częścią relacji międzyludzkich jest dobra komunikacja. Oznacza to komunikację otwartą, czyli przede wszystkim słuchanie, doprecyzowanie tego, co się usłyszało, a także mówienie o swoich oczekiwaniach, potrzebach, przyjmowanie i przekazywanie informacji zwrotnych, dzielenie się uczuciami, myślami w sposób nieagresywny, z dobrą intencją. Od nastawienia emocjonalnego zależy też jasność komunikacji: przy pozytywnym nastawieniu możliwe jest zainteresowanie partnerem, a przy negatywnym istnieje niebezpieczeństwo selektywnego słuchania i błędnych przekonań, a co za tym idzie błędnej interpretacji w odbieraniu komunikatów. Najczęstszym powodem pojawienia się par w gabinecie terapeutycznym jest właśnie nieumiejętność komunikacji. Nierzadko podczas terapii możliwy jest wgląd i zmiana wzorców porozumiewania się (Plopa M.K., 2012). Dotyczy to zarówno relacji rodzinnych, partnerskich, przyjacielskich, jak i zawodowych.

Człowiek jest relacyjny w odniesieniu do konkretnej znajomości, a działanie ludzi jest zwykle reakcją na czyjeś działanie.

Można powiedzieć, że człowiek nie jest jeden, tylko za każdym razem jest inny, tj. w odniesieniu do danej relacji. Oznacza to, że jest dynamiczny lub bierny, dobrze się czuje w rodzinie lub w związku przyjacielskim, a stroni od ludzi w innej grupie społecznej lub zawodowej, czyli w jednej grupie jest towarzyski, a w innej osobny. Osoby będące w związku reagują (bądź nie) na życzenia, potrzeby, emocjonalną ekspresję partnera, biorą pod uwagę fakt współzależności w organizowaniu codziennego życia. Wzajemny wpływ mówi o wiele więcej na temat związku niż kategorie nominalne (np. kolega, małżonek) i statyczne (np. czas trwania, status).  W tym kontekście ważna jest współzależność, co oznacza, że każdy jest osobą aktywną w procesie komunikacji (Duck, 2007). Warto pamiętać, że każda relacja wymaga pracy, elastyczności, cierpliwości i uważności na drugiego.

Bibliografia

Agryle, M., Psychologia stosunków międzyludzkich, PWN, Warszawa 1999.

Czapiński, J.P. Diagnoza społeczna 2007,  pobrano z lokalizacji: Diagnoza raport 2007

Doroszewicz, K., Bliskie związki a jakość życia. Psychologia Jakości Życia, 2008.

Duck, S., Human Relationships. Thousand Oaks: CA: Sage Publications, 2007.

Harwas Napierała, B., Komunikacja interpersonalna w rodzinie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008.

House, J. L., Social Relationships and Health. Science, 1988.

Kossobudzka, M., Samotność groźna jak rak, [w:] “Gazeta Wyborcza”, 26.01 2018.

Plopa, M. K.  Komunikacja w bliskich związkach. Teoria i badania.  VIZJA PRESS&IT., Warszawa, 2012.

Reis, H., The relationship context of social psychology. [w]: P. A. Lange, Briding Social Psychology. Benefits of Trandisciplinary approches., Mahawak, New Yersey: London: Lawrence Erlbum Associates, Publishers, 2006.

Reis, H. T., Relationships, Human Behavior, and Psychological Science, “Current Directions in Psychological Science”, 13(6), 2004, ss. 233-236.

Rostowska, T., Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2008.

Rostowska, T. Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, 2008. 

O autorce

Katarzyna Podgórska - jest psychologiem, psychoterapeutką w trakcie certyfikacji Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, absolwentką Erickson College akredytowaną przez International Coach Federation na poziomie Professional Certified Coach, a także licencjonowaną trenerką Komunikacji Transformującej™. Na co dzień pracuje w Studenckim Ośrodku Wsparcia i Adaptacji Studentów UJ, a także prowadzi zajęcia ze studentami, m.in. z psychologii relacji i komunikacji. Specjalizuje się w zagadnieniach związanych z rozwojem osobistym i aktywizacją zawodową. Prowadzi terapię indywidualną, par i rodzin. W wolnym czasie podróżuje z daleka od szlaków turystycznych.